Jak uniknąć długów spadkowych?

Nabycie spadku wiąże się nie tylko z benefitami w postaci otrzymania aktywów pozostawionych przez spadkodawcę. Często bowiem zmarły pozostawia po sobie niespłacone pożyczki, kredyty czy inne zobowiązania. 

Najbardziej niekomfortowa sytuacja powstaje wówczas, gdy okazuje się że spadek składa się niemal wyłącznie z długów. Co robić w takiej sytuacji?

Zgodnie z art. 1012 kodeksu cywilnego, „Spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.

Z kolei na mocy art. 1015 § 1 k.c., „oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.”. Bezskuteczny upływ tego terminu jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Taki sposób przyjęcia spadku nie oznacza jednak, że spadkobierca wolny jest od długów spadkowych.

Taki skutek nastąpi bowiem jedynie w przypadku odrzucenia spadku. Zgodnie z art. 1020 k.c., „Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.”.

Do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku. Od chwili przyjęcia spadku ponosi odpowiedzialność za te długi z całego swego majątku.

W razie prostego przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia. W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie pominął w wykazie inwentarza lub podstępnie nie podał do spisu inwentarza przedmiotów należących do spadku lub przedmiotów zapisów windykacyjnych albo podstępnie uwzględnił w wykazie inwentarza lub podstępnie podał do spisu inwentarza nieistniejące długi.

By zatem całkowicie uwolnić się od długów spadkowych, jedyną możliwością jest bądź odrzucenie spadku, bądź zawarcie z wierzycielami spadkodawcy stosownej ugody jeszcze przed złożeniem oświadczenia o przyjęciu spadku.

Należy jednak pamiętać, że odrzucenie spadku powoduje, że spadek przechodzi na dalszych spadkodawców ustawowych. Powstaje bowiem fikcja prawna, że spadkobierca który spadek odrzuca nie dożył otwarcia spadku. W sytuacji tej, spadek przejdzie m.in. na dalszych zstępnych spadkobiercy. Jeżeli osoby te są małoletnie, złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w ich imieniu wymagać będzie zgody sądu rodzinnego, co może wiązać się z pewnymi uciążliwościami.